رنگرزی به عنوان یک صنعت و فن سابقه طولانی و دیرینه دارد. انسان های اولیه با استفاده از مواد رنگزا عصاره گیاهان و میوه ها لباس ها و ظروف خود را رنگ کرده و بسیار به این کار علاقه داشتند. بیشترین و مهترین رنگ های مورد استفاده توسط انسان های اولیه رنگ های زرد، آبی و سبز بودند و آنها این رنگ ها را سمبلی از زیبایی و نشاط و برتری می دانستند به طوری که تا سال های طولانی استفاده از لباس های رنگی مخصوص فرمانروایان و افراد ثروتمند بود.
با گذشت زمان و کشف مواد رنگزا و ساخت آنها از مواد شیمیایی این فن عمومیت بیشتری پیدا کرد و به اوج رونق و شکوفایی خود رسید. ( فرایند رنگرزی چیست؟ ) مواد رنگزا الزاما مواد طبیعی نبودند و ساخت رنگ های شیمیایی هم مورد توجه و علاقه قرار گرفت. یکی از علت های کشف و ساخت رنگ های شیمیایی گران تمام شدن رنگرزی با مواد طبیعی بود و این باعث می شد همه افراد نتوانند از لباس ها و پارچه های رنگی استفاده کنند.
افرادی که به این صنعت مشغول بوده و هستند باید جزییات استفاده از رنگ ها و ابزارهای مورد استفاده در این کار را دانسته و به عنوان یک دانش و علم به آن نگاه کنند تا نتیجه کار با کیفیت و رضایت بخش باشد. عوامل مختلفی بر کیفیت رنگرزی موثر هستند که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم:
مواد رنگزا در حمام رنگ
حمام رنگ به پاتیل و مخزنی گفته می شود که مواد رنگزا در آن ریخته شده و کالای مورد نظر برای رنگ گرفتن در آن قرار داده می شود. ساخت حمام رنگ باید کاملا با خصوصیات کالای انتخاب شده و مواد رنگزا مورد استفاده تناسب داشته باشد. مثلا اگر هدف رنگرزی سنتی باشد باید پاتیل دوار انتخاب شود و یا اینکه از جنس استیل باشد و ابعاد آن با حجم کالایی که قرار است، داخل آن ریخته شود، متناسب باشد.
مواد رنگزا و حرارات
عامل دیگری که مستقیما بر نتیجه و کیفیت رنگرزی اثر دارد، حرارت است. ( عوامل موثر بر رنگرزی نخ ) برای اینکه مواد رنگزا با تار و پود الیاف و یا نخ و پارچه ترکیب شوند باید به درجه حرارت معین و یکنواختی برسند. بدست آوردن حرارت یکنواخت در رنگرزی سنتی به دلیل استفاده از پاتیل کمی مشکل است و ممکن است در کیفیت رنگرزی تاثیر بگذارد.
مواد کمکی
مواد کمکی در رنگرزی درکیفیت آن موثر هستند و برای نرم کردن آب و یا کاهش سختی آن مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجایی که آب فاکتور مهمی در فرایند رنگرزی محسوب می شود باید از آبی با کیفیت و سختی مناسب استفاده کرد چون مواد رنگزا قبل از اینکه با نخ یا الیاف ترکیب شوند با آب ترکیب خواهند شد و این ترکیب می تواند بر کیفیت مواد رنگزا اثر بگذارد. مثلا اگر آب آهن زیاد داشته باشد، می تواند باعث تغییر رنگ شدید مواد رنگزا شود.
