رنگرزی سنتی چیست؟

رنگرزی سنتی به فرایندی گفته می شود که نخ، الیاف، پارچه و یا هر چیز دیگری بدون دخالت مواد شیمیایی و ابزارهای صنعتی رنگ می شوند. ابزارها و مواد رنگزای مورد استفاده در رنگرزی سنتی با رنگرزی صنعتی کاملا متفاوت است و شرایط و فاکتورهای موثر در این شیوه رنگ کردن هم تفاوت های اساسی با رنگرزی صنعتی دارد.

چه مواد رنگزایی در رنگرزی سنتی استفاده می شوند؟

مواد رنگزای مورد استفاده در رنگرزی سنتی کاملا طبیعی بوده و از مواد شیمیایی ساخته نمی شوند. ساقه، ریشه، برگ و گل و عصاره میوه ها بخشی از این مواد رنگزا هستند.

برخی از این گیاهان رنگی شامل: نیل، گل بابونه، چغندر، پوست پیاز، برگ انجیر، پوست انار، بلوط، پوست گردو، برگ انجیر، گل جعفری، زعفران، سماق و اسپرک هستند که ثبات و پایداری رنگی آنها متوسط و زیاد است.( اهمیت مواد رنگزای طبیعی در فرایند رنگرزی )

ابزارهای رنگرزی سنتی

1-اولین چیزی که در رنگرزی سنتی باید وجود داشته باشد، ظرف یا پاتیل است که دندانه کردن در آن انجام می شود. این ظرف باید ضد زنگ باشد، برای همین بهتر است از جنس استیل گرفته شود. البته ظروف مسی هم مناسب هستند. پاتیل های مسی و استیل در برابر حرارت هم مقاومت خوبی دارند.

2-وسیله مهم دیگر ترازو است. با ترازو مقدار رنگ مورد استفاده توزین شده و البته باید دقیق هم باشد برای همین وجود ترازو در فرایند رنگرزی سنتی ضروری است.
3-حرارت و کنترل آن یک فاکتور مهم در این نوع رنگرزی بوده و برای همین باید با یک وسیله استاندارد مرتب اندازه گیری گیری شود.
( عوامل موثر بر کیفیت رنگرزی )ترمومتر یک وسیله مناسب برای اندازه گیری حرارت محسوب می شود که در رنگرزی سنتی باید وجود داشته باشد. کالیبره کردن این وسیله هر چند وقت یکبار کمک می کند دما به صورت دقیق اندازه گیری شده و خطای کمتری داشته باشد.
4-وقتی الیاف، نخ و کالای رنگرزی در پاتیل ریخته می شود، بعد از آن رنگ اضافه خواهد شد. برای بهم زدن رنگ و ترکیب کردن آن با کالای رنگرزی در رنگرزی سنتی باید یک همزن مناسب هم وجود داشته باشد. عموما جنس این همزن از چوب انتخاب می شود چون در هنگام استفاده داغ نشده و کار کردن با آن راحت تر است.

5-در رنگرزی سنتی گاهی باید مواد دیگری نظیر اسید و یا قلیا به پاتیل اضافه شود. این مواد باعث ثبات و دوام رنگ خواهند شد البته اضافه کردن این مواد در مقیاس کم بوده و باید با استفاده از بشر انجام شود. بنابراین وجود بشر و یا ظروف دیگری که مدرج هستند، در فرایند رنگرزی سنتی ضروری است.

6-نمک هایی نظیر نمک زاج سفید، زاج سبز و دی کرومات سدیم و کلرید قلع و زاج سیاه هم باید در این فرایند وجود داشته و به مقدار لازم استفاده شوند.
7-اسید هایی نظیر اسید تارتاریک، لاکتیک، اگزالیک، استیک، سولفوریک و مواد قلیایی مانند سود و آمونیاک هم به عنوان مواد کمکی در این فرایند باید وجود داشته باشند.
8-آخرین ابزاری که باید در رنگرزی سنتی وجود داشته باشد، آب با درجه سختی مناسب است.