برای اینکه یک گلیم بافته شود، در بدو امر باید نقشه ای وجود داشته باشد که نقشه خوانی هم در هنر بافت گلیم دو روش نقشه کشی و یا دو نوع نقشه وجود دارد که شامل:
نقشه خوانی ذهنی
در نقشه خوانی ذهنی بافنده با استفاده از ذهن و قوه تصویر سازی ذهنی نقشه ای را در ناخودآگاه خود تصور کرده و مرحله به مرحله آن را می بافد.(انواع گلیم در اقوام ایرانی) این یک قریحه ذاتی بوده و از نسلی به نسل دیگر در اقوام مختلف منتقل می شود. روش نقشه خوانی ذهنی در بین اقوام مختلف ایران جایگاه ویژه ای داشته و افرادی که قادرند به این شیوه نقشه خوانی کنند، از احترام و جایگاه خاصی برخوردارند.
نقشه خوانی شطرنجی
در روش نقشه خوانی شطرنجی نقش و نگارها و طرح های مد نظر طراح بر روی کاغذ شطرنجی کشیده می شود و بعد از آن دقیقا عین رنگ هایی که قرار است در گلیم استفاده شود، این نقوش رنگ خواهند شد. (انواع گلیم ایرانی)شیوه استفاده از این نوع نقشه به این شکل است که به ازای هر خانه شطرنج باید دو تار در چله کشی در نظر گرفته شود. مثلا اگر کل طرح در 50 خانه شرنج پیاده شده باشد، باید 100 تار در چله کشی مورد استفاده قرار بگیرد.
انواع نقشه در بافت گلیم
در طراحی گلیم چند نوع نقشه می توان استفاده کرد که در ذیل به آنها اشاره می کنیم:
نقشه کامل
در این نوع نقشه طرح گلیم به صورت کامل کشیده شده و بعد پیاده می شود. در این نوع نقشه کشی تمام جزئیات از همان ابتدا در طرح و نقشه مشخص خواهد شد.
نقشه قدی
در نقشه قدی طراح گلیم ابتدا نصف عرض و تمام طول را طراحی کرده و بعد اقدام به بافتن می کند. در نقشه قدی بافت گلیم به صورت عمودی انجام شده و شیوه بافت به شکل قرینه است.
نقشه ربعی
در نقشه ربعی طرح را تا نیمه می کشند و شروع به بافت می کنند. بعد از اینکه نصف گلیم بافته شد طرح را به صورت برعکس قرار داده و شروع به بافتن نیمه بعدی می کنند. این روش بافت باعث می شود، گلیم در طول و عرض به صورت قرینه باشد.
نقشه واگیره ای
واگیره ای یعنی تکرار نقشه در چند قسمت گلیم. در این حالت گفته می شود نقشه را به صورت واگیره ای طراحی کرده و بعد شروع به بافت می کنند و این طرح چند بار در قسمت طول و چند بار در قسمت عرض گلیم تکرار شده و بافته می شود.
