قالی شاه عباسی از جمله بافته های دوران صفوی و مخصوص مردمان اصفهان است. گروهی از محققان و باستان شناسان معتقد هستند که قالی شاه عباسی اولین بار در دوران شاه عباس صفوی بر روی دار بافته شد و نقش و نگارهای آن طراحی گردید. (طرح ابنیه باستانی در قالی)بیشتر محققان معتقدند فرش هایی که در دوران شاه عباسی بافته شده است، بیشتر مربوط به دوران صفوی بوده و در همین دوران نقش و نگار های فرش به تکامل رسیده است.
عنصر و جزء اصلی در این مدل فرش ها گل شاه عباسی است که شکل گیری و طرح زدن آن گویا مربوط به زمانی قبل از دوران صفوی می باشد و آن را به نام های نیلوفر آبی و لوتوس هم می شناسند.
اولین نیلوفرهای آبی طراحی شده را روی ظروف دوره های قبل از ظهور اسلام کشف کرده اند.(طرح منحنی در قالی ایرانی)گل های شاه عباسی در قالی ایرانی به همراه شاخ و برگ و غنچه و بوته فراوان بافته شده به طوری که سرتاسر فرش با این نقش و نگارها پر می شود.
قالی شاه عباسی با توجه به تحقیقات انجام شده بیشترین نگارهای شاه عباسی را داشته که این بن نگارها ترکیبی از ترنج در میان لچک هستند. فرش اصفهان با این نقش و نگارها را با نام نقش اصفهان هم معرفی می کنند. خطوط اسلیمی، اژدها با دهان باز، شاخ وبرگ های فراوان، حاشیه های پهن از ویژگی های فرش های این دوران هستند.
انواع طرح های قالی شاه عباسی
طرح های قالی شاه عباسی در انواع مختلف بافته می شوند که عبارتند از: لچک و ترنج شاه عباسی، افشان شاه عباسی و درختی آن، شیخ صفی و جانوری، طره دار سلسله ای، تصرف، ترنجی طره دار، بوته دار و برخی دیگر که هر کدام ویژگی ها خاص خود را دارند.
ویژگی های نقش قالی شاه عباسی
1-اولین ویژگی این نوع نقش و نگار وجود گل های چند پر ساده و مرکب است.
2-خطوط کمانی پیچان دومین مشخصه و نماد برای شناسایی این نوع فرش است.
3-اسلیمی هایی که به شکل ابرهای چینی بوده و برای تزئین و پر کردن متن مورد استفاده قرار می گیرند.
ویژگی های لاله عباسی در طرح شاه عباسی
گل لاله عباسی که در این طرح استفاده می شود، همان گل نرگسی است که دو دایره و دو برگ دارد. اصول طراحی این مدل گل به شکلی است که یک گل بزرگ در وسط و گل های دایره ای زیادی در اطراف آن بافته می شوند.گلی که در وسط قرار می گیرد، عموما هشت برگ دارد. طرح کلی این گل بیشتر شبیه لاله است و به گل لاله عباسی هم مشهور می باشد.
