رنگرزی پته با استفاده از مواد گیاهی

همانطور که اشاره کردیم (رنگرزی پته) به شیوه های مختلفی انجام می شود. مثلا برخی این کار را به روش گیاهی و برخی حیوانی و برخی دیگر با استفاده از مواد شیمیایی انجام می دهند در ادامه ما در مورد رنگرزی پته با استفاده از مواد گیاهی صحبت می کنیم:
در رنگرزی با استفاده مواد گیاهی در ابتدا ریسه ها با تیز آب آهک شسته می شوند و بعد از آن با استفاده از موادی چون زاج سفید، قلع، روی، کلر و سرب کار دندانه کردن ریسه ها را انجام می دهند. در زمینه رنگرزی پته و در میان مردمان کرمان استفاده از زاج سفید عمومیت بیشتری دارد و این مرحله از رنگرزی پته را زاج جوش می گویند.

زاج سفید مواد گیاهی است و به دلیل ناخالصی هایی که دارد امکان استفاده از آن در رنگرزی سایر نخ ها و محصولات دیگر کمتر است و بیشتر به درد رنگرزی پته می خورد. برای همین در ابتدا زاج را داخل آب جوش ریخته و اجازه می دهند، خوب جوش بخورد. (تاریخچه پته) بعد از این فرایند زاج به صورت بلورهای سفیدی در ته ظرف مورد نظر ته نشین شده و ناخالصی ها در ته ظرف باقی می ماند. در مرحله بعد ریسه های پته را در پاتیل های بزرگی به همراه مواد رنگی گیاهی می جوشانند و در این عمل مرتب باید ریسه را بهم زده تا رنگ به صورت یکنواخت در سراسر ریسه پخش گردد.

مواد گیاهی طبیعی که برای رنگرزی پته استفاده می شود شامل موارد ذیل است:

1-از زعفران برای بدست آوردن رنگ قرمز استفاده می شود.
2-برای بدست آوردن رنگ سبز از پوست خشخاش استفاده می کنند.
3-رنگ زرد را از جوشاندن ریشه درخت توت بدست آورده و در رنگرزی پته بکار می برند.
4-برای اینکه بتوانند پته ها را به رنگ نارنجی و قرمز رنگ کنند، از ریشه درخت روناس استفاده خواهند کرد.
5-رنگ قهوه ای خیلی خوش رنگی از برگ حنا بدست می آید.
6-و برای رنگ کردن ریسه به صورت قهوه ای خاکستری بهترین ماده گیاهی برگ گردو است.

رنگ های گیاهی دیگری در فرایند رنگرزی پته مورد استفاده قرار می گیرند که عبارتند از :

مواد گیاهی روناس

روناس یک گیاه رنگی بسیار پر کاربرد در رنگرزی نخ و ریسه است که تا چند سال پیش بیشترین کاربرد را در این حرفه ها داشت و برای بدست آوردن رنگ های قرمز و سرخ از آن استفاده می کردند. این گیاه در یزد و کرمان به صورت وحشی رویش کرده و در مازندران هم کشت می شود اما مخزن عمده آن در یزد است.

مواد گیاهی نیل پر طاووسی

نیل پر طاووسی به مقدار زیادی رنگ آبی دارد و از نظر اهمیت بعد از روناس قرار گرفته است. از ترکیب نیل پر طاووسی با گیاهان دیگر می توان رنگ های دیگری هم بدست آورد.

مواد گیاهی برگ مو و پوست انار

این دو ماده گیاهی هم به عنوان منبعی برای درست کردن رنگ در ایران استفاده می شوند. برگ مو کمی روشن تر از رنگ اسپرک است و پوست انار هم برای بدست آوردن رنگ زرد تیره استفاده می شود.