ثبات رنگی در رنگرزی سنتی چیست ؟

ثبات رنگرزی یعنی یک کالای رنگ شده در طول سال هایی که استفاده می شود، در مقابل نور، شستشو، استفاده و پازدن مقاومت رنگی داشته و تغییر رنگ ندهد. ثبات رنگی در فرایند رنگرزی سنتی و صنعتی فاکتور مهمی بوده و یکی از معیارهای کیفیت به حساب می آید. اگر یک کالای رنگرزی در مقابل عواملی مثل نور، شستشو و مواد شیمیایی و شوینده قرار بگیرد و ثبات رنگی نداشته باشد، ممکن است در فام رنگی و عمق رنگی و شفافیت آن تغییراتی به وجود آید. گاهی اتفاقات بدتری هم ممکن است، رخ دهد مثلا در اثر شستن آن به اصلاح کالا رنگ داده و قسمت های سفید و بی رنگ هم رنگی شود یعنی در اثر شستن، رنگ از قسمت های رنگی به قسمت های سفید و بدون رنگ حرکت کرده و آنها را تغییر دهد.

ثبات رنگی مواد رنگی طبیعی و مصنوعی

عموما مواد رنگی طبیعی ثبات نوری ضعیف و یا متوسطی دارند اما مواد رنگی شیمیایی ثبات رنگی از ضعیف تا عالی داشته و دقیقا شبیه طیف هستند یعنی گستره وسیعی دارند.(رنگرزی صنعتی چیست؟)
ثبات نوری یک کالای رنگرزی به چه عواملی بستگی دارد؟
برای اینکه یک کالای رنگرزی ثبات رنگ و نوری خوبی داشته باشد باید یکسری عوامل تامین شوند که برخی از آنها شامل موارد ذیل است :
1-ساختمان شیمیایی مواد رنگی
2-شکل فیزیکی مواد رنگی
3-غلظت مواد رنگی
4-جنس کالای رنگرزی
5-انواع دندانه و مواد کمکی مورد استفاده

مواد رنگی در فرایند رنگرزی چگونه عمل می کنند؟

مواد رنگی یک ساختار شیمیایی دو قسمتی دارند. یک قسمت آن کروموفور است که در واقع بخش اصلی آن است و قسمت دوم آکسوکروم نامیده می شود که خاصیت یونی مواد رنگی مربوط به این قسمت است. خاصیت رنگی بودن مواد رنگی هم مربوط به بخش اول است. این دو بخش نقش اساسی در ثبات نوری و رنگی را بر عهده دارند.

در نتیجه تحقیقاتی که صورت گرفته است، ریشه و اساس مواد رنگزای طبیعی مربوط به فلانوئیدها بوده و همین امر باعث شده است، ثبات رنگی و نوری بالایی داشته باشند. فاکتور موثر دیگر در ثبات رنگ و نور حالت فیزیکی مواد رنگی است.(رنگرزی پشم) هر چه غلظت مواد رنگی یا تجمع مولکولی آن بیشتر باشد، ثبات رنگ و نوری بیشتری هم خواهد داشت. ساختار شیمیایی لیف که مولکول های رنگدانه در آن تجمع می کنند هم در ثبات نوری موثر است.
برخی مواد رنگی مثل نیل بر روی الیاف های مختلف تاثیر رنگی مختلفی دارند مثلا ماده رنگی نیل روی الیاف پشم نسبت به الیاف پنبه ثبات نوری بیشتری دارد و این نشان می دهد، جنس کالای رنگرزی هم در ثبات رنگ و نوری موثر است.

تاثیر دندانه ها بر ثبات رنگ

نوع دندانه در ثبات رنگی و نوری تاثیر دارد، مثلا اجرای فرایند رنگرزی با دندانه های قلع، آلومینیوم ثبات رنگ و نوری بیشتری نسبت به دندانه های مس و کروم و آهن به همراه خواهد داشت. عوامل خارجی نظیر میزان تابش نور، رطوبت محیط و دما هم بر ثبات رنگ اثر مستقیم دارند.